Welkom op Historama Rond 1900!
Een website over de wereld tijdens de bloeiperiode
1870-1914
⚜⚜⚜⚜⚜⚜⚜⚜⚜⚜⚜⚜
Het Belle Epoque
In Frankrijk noemt men de periode rond de eeuwwisseling van 1900 het 'belle epoque' ofwel de mooie eeuw. Dat was niet overdreven. Het tijdperk dat vooraf ging aan de Eerste Wereldoorlog kende de grootste economische groei die ooit in de geschiedenis heeft plaatsgevonden, inclusief meer recente groeiperiodes. Dat was het gevolg van de industriële revolutie die ongeveer een eeuw eerder was begonnen, maar nu duizelingwekkende vormen aannam. Dat deed de welvaart groeien, de kunst bloeien en de wereld onherkenbaar veranderen. Uiteindelijk zou de moderne wereld zoals wij die nu kennen in deze periode vorm krijgen, hoe nostalgisch hij soms ook op ons over moge komen.
Triomfboog van de ingang bij de wereldtentoonstelling in Parijs in 1900 door René Biné.
(Bron: Wikimedia)
Een dynamisch tijdperk
De industriële revolutie had zijn weerslag op veel gebieden en veranderde het leven van de mensen compleet, waarbij een soort van domino-effect optrad. De technische en wetenschappelijke vooruitgang ging razendsnel dankzij een stortvloed aan uitvindingen en ontdekkingen. De gemiddelde levensstandaard steeg enorm en het inwoneraantal van veel steden leek wel te exploderen. Leefomstandigheden en huisvesting verbeterden en er ontstond een serieuze middenklasse.
Ondertussen kregen mensen meer scholing en emancipatie- en vakbewegingen kwamen op. Daardoor kreeg men ook steeds meer vrije tijd, wat samen met de gestegen welvaart leidde tot het ontstaan van een vermaaksindustrie en consumptiemaatschappij, inclusief moderne media en reclamewereld. Ondertussen maakte een aanverwante revolutie op het gebied van vervoer en de uitvinding van de fotografie de wereld veel kleiner dan deze ooit was geweest.
Het was kortom een dynamische periode waarin de wereld, zij het vooral de westerse wereld, een complete metamorfose onderging. Ontwikkelingen die van grote invloed zijn geweest op hoe onze maatschappij er vandaag de dag uitziet. Toch is het een periode waar binnen de geschiedenis relatief weinig aandacht naar uitgaat. Met deze site hoop ik daar iets aan te doen en informatie te verschaffen over het leven zoals dat rond 1900 plaatsvond.
Arthur E. Grimshaw - The Strand, Londen, 1899. (Bron: Wikimedia)
In Groot-Brittannië bereikte de Victoriaanse periode zijn hoogtepunt tijdens de laatste decennia van de 19de eeuw. Victoria overleed in 1902, maar dat bracht niet meteen een breuk. Ook hier was de Eerste Wereldoorlog een belangrijker breekpunt.
De keerzijde
Was het leven dan alleen maar geweldig gedurende het Belle Epoque? Natuurlijk niet. De geboorte van de nieuwe tijd ging gepaard met heel wat baringskrampen. Veel mensen konden zich maar moeilijk aanpassen aan zoveel veranderingen tegelijkertijd, wat leidde tot een rappe stijging van het aantal zenuwziektes. Er waren oorlogen en dubieuze praktijken in koloniale gebieden. Het zakenwezen kende de nodige uitwassen en veel arbeiders werden uitgebuit in de nieuwe fabrieken. De criminaliteit nam schrikbarend toe, maar er werden ook veel mensen onterecht gecriminaliseerd.
Ook aan deze keerzijde zal aandacht worden besteed op de website.
Aanloop naar de Eerste Wereldoorlog?
Voor hedendaagse historici is het verleidelijk om de jaren tussen 1900 en 1914 te zien als een periode waarop de Eerste Wereldoorlog een logisch of minstens waarschijnlijk vervolg was. Of dat ook klopt is echter de vraag. Natuurlijk zijn er, zeker vanaf 1910, veel dingen gebeurd die tot de Eerste Wereldoorlog hebben geleid, maar tegelijkertijd is het ook duidelijk dat mensen die in de tijd zelf leefden deze absoluut niet aan zagen komen. En toen hij eenmaal was begonnen dacht iedereen dat het met een paar maanden weer voorbij zou zijn.
Daarom is dit een kwestie om voorzichtig mee om te gaan. Sommige verwikkelingen vormden een aanloop naar de Grote Oorlog, maar veel zaken hoeven niet in dat licht te worden gezien.
De Dam in Amsterdam op een zogeheten fotochroom (handmatig ingekleurde foto) tussen 1890 en 1900. (Bron: Wikimedia)
In Nederland verliepen de ontwikkelingen trager en soms ook anders dan in andere Europese landen. Dat Amsterdam een echte tramstad zou worden was echter al vroeg bepaald.
Historama Rond 1900
Deze site wil een historisch beeld geven van het tijdperk rond 1900 en biedt binnen dat kader een breed spectrum aan onderwerpen. Kijk om een beeld te krijgen bij de categorieën in het menu boven aan deze pagina, bekijk de inhoudsopgave voor een overzicht van alle artikelen, kijk hieronder bij de nieuwste artikelen of gebruik de zoekmachine rechts bovenin.
In ieder geval veel leesplezier gewenst en groetjes,
Anne-Claire
Laatste nieuwe artikelen
Uitvinding van de hoge bi
10 november 2021
Geschiedenis van de eerste echte racefiets
De hoge bi, wie kent hem niet: het 19de-eeuwse fietsmodel met groot voorwiel en minuscuul achterwiel. Dit merkwaardige rijwiel ontsproot in 1868 aan het brein van de Brit James Starley. Er zweeft een sfeer van romantische nostalgie rond de hoge bi en in onze hedendaagse ogen komt hij, niet geheel ten onterechte, over als een onhandig vervoersmiddel.
Uitvinding en geschiedenis van de luchtband
29 oktober 2021
Van bottenrammelaars naar comfortabele voertuigen
In onze tijd staan we er niet zo bij stil, maar de luchtband is een uitvinding die van groot belang is geweest voor ons hedendaags vervoer. De voertuigen die wij gebruiken zouden aanmerkelijk minder comfortabel en daarmee ook minder populair zijn geweest als ze geen met lucht gevulde banden hadden om de oneffenheden...
Sport in Nederland van 1846 tot 1900
20 september 2021
Naar gymles en georganiseerde sport in Nederland
In de tweede helft van de 19de eeuw kregen in Nederland de gymnastiekles en de georganiseerde sport langzaam maar zeker vorm. Dat sloot aan op internationale ontwikkelingen. ... Dit proces volgde wel in ieder land zijn geheel eigen pad. Dat gold ook voor Nederland, zowel wat betreft het populariseren van gymnastieklessen op scholen als het ontstaan van sportclubs.
Vrije tijd tot 1914: een inleiding
7 juni 2021
Geschiedenis van een nieuwe verworvenheid
Het idee van vrije tijd voor iedereen zoals wij dat kennen kreeg pas in de loop van de 19de eeuw vorm. Door de hele geschiedenis heen hebben mensen tijd beschikbaar gehad die ze zelf konden invullen, maar de meeste hadden er toch maar erg weinig van. ... Pas na 1870 kwam er serieus schot in de zaak toen het aantal verplichte werkuren voor arbeiders stap voor stap werd teruggebracht.
Geschiedenis van de petroleumlamp
11 maart 2021
Voor het eerst ruim licht in huis
In 1860 verscheen de petroleumlamp op de markt, wat alles te maken had met de ontdekking van petroleum, een aardolieproduct, als brandstof kort daarvoor. De geschiedenis van de petroleumlamp gaat dan ook gelijk op met de vroegste geschiedenis van aardoliewinning. In ieder geval werd de lamp na introductie al snel in veel huishoudens populair.
Geschiedenis van de Argand olielamp
11 maart 2021
Begin modern kunstlicht met nieuw type olielamp
In 1783 deed de Zwitser Aimé Argand de meest baanbrekende uitvinding in de moderne geschiedenis van de lamp, namelijk de moderne lamp zelf. Deze Argandlamp, een olielamp, was de eerste significante nieuwe vorm van verlichting in duizenden jaren. De basis daarvoor was de Argandbrander, een systeem dat de lont een stuk beter deed branden.
Geschiedenis van de tijd
9 december 2020
Naar een nieuwe perceptie van tijd in de 20ste eeuw
Hoe wij tegen het verschijnsel tijd aankijken, onze tijd ervaren en deze indelen is niet hetzelfde als hoe mensen dat in het verleden deden, zeker niet in het verre verleden. Door de tijden heen veranderde de perceptie van tijd aanzienlijk. Pas in de loop van de 16de eeuw begon de beleving van tijd zoals wij die kennen...
Geschiedenis van de postkoets
27 oktober 2020
Met een afgeladen diligence op reis
De postkoets, ook bekend als diligence, vervoerde in de 17de, 18de en 19de eeuw reizigers over langere afstanden en vaak ook post. Het is een vervoersmiddel dat tot de verbeelding spreekt en in menig verhaal voorkomt. In een postkoets waren mensen die elkaar niet kenden immers gedwongen om samen een lange reis te maken, terwijl ze dicht op elkaar zaten gepakt.
De 19de-eeuwse klassenmaatschappij
30 september 2020
Overgang van een standen- naar een klassenmaatschappij
Gedurende de tweede helft van de 19de eeuw bewogen veel Europese landen onder invloed van de industrialisatie van een traditionele standenmaatschappij naar een samenleving ingedeeld naar sociale klassen. Dat is opmerkelijk, want een verschuiving van het ene naar het andere systeem is een zeldzaamheid.
Nieuwe sociale indelingen in de 19de eeuw
4 september 2020
De maatschappelijke ladder op de schop: naar klassen en zuilen
Dat veranderingen die het gevolg waren van de industriële revolutie tot in het hart van de samenleving doordrongen, blijkt bovenal uit het feit dat in alle Europese landen de sociale stratificatie compleet wijzigde. De traditionele standenmaatschappij veranderde in een klassenmaatschappij en in Nederland en België...
Geschiedenis van de koets tot 1914
11 augustus 2020
Van luxe privérijtuig tot overvolle postkoets
De koets was tussen 1870 en 1914 zonder enige twijfel de belangrijkste vorm van kleinschalig personenvervoer. Waar ..., bleef de meer individueel georiënteerde reis afhankelijk van het ouderwetse rijtuig. Hoewel ouderwets veelal niet het juiste woord is, want ook de koets ontwikkelde zich door de industrialisatie. Daardoor kon men rond 1900 uit meer en betere koetsen kiezen ...
Geschiedenis karren en wagens tot 1914
13 mei 2020
Van handkarren tot luxe paard met wagens
Het idee van een op wielen rijdend voertuig om goederen of mensen in te vervoeren, stamt uit de prehistorie. Karren en wagens bestaan daarmee al vele millennia. Toch waren er nooit zoveel in gebruik als in de decennia rond 1900. Juist toen er in toenemende mate nieuwe transportmiddelen als de trein en het stoomschip beschikbaar kwamen, waren er meer karren en wagens nodig dan ooit.
Publieksspelen tot 1896
23 april 2020
Op weg naar de moderne Olympische Spelen
Het concept 'Spelen' in de vorm van sportieve en soms ook culturele competities die voor publiek worden gehouden, is stokoud. Al sinds de vroege oudheid worden Spelen als evenementen of festival georganiseerd, waarvan sommigen nog steeds of weer bestaan. In de loop van de 19de eeuw beleefden dergelijke publieksspelen zelfs een opvallende revival en kwamen er...
Vernieuwingen sport en spel na 1850
31 maart 2020
Naar een nieuwe wereld voor sport en spel
Op het gebied van spelen veranderde er in Europa veel in de loop van de 19de eeuw. Daardoor zag het spel, en vooral de sport, er rond 1900 heel anders uit dan rond 1800 en nam ook het volume ervan flink toe. Er is echter geen speciale ontwikkeling aan te wijzen die al die veranderingen heeft aangezwengeld, zelfs de op echt alles van grote invloed zijnde...
De geschiedenis van sport en spel
18 maart 2020
Spelen als vrijetijdsbesteding in Europa
De homo ludens, de spelende mens, heeft de hele geschiedenis bestaan, maar kreeg niet altijd evenveel maatschappelijke ruimte om zich te uiten. Door de tijd heen ging dat op en neer. Na 1850 kwam er in Europa en de westerse wereld echter structureel meer belangstelling en tijd voor sport en spel, waardoor ook de aandacht voor de geschiedenis van spelen als vrijetijdsbesteding ...
Trams in Nederland rond 1900
24 januari 2020
Hoe Nederland een land van trams en buurtspoorwegen werd
Nederland kende tot ongeveer 1870 in vergelijking met andere westerse landen vrij weinig industrialisatie en urbanisatie. Daarnaast was Nederland Waterland al eeuwen gewend zich met boten en schepen te behelpen en was vervoer over land van minder belang. Na 1870 veranderde dat echter. Enerzijds begonnen industrie en ...
Deze pagina is gepubliceerd op 24 oktober 2011 en het laatst gewijzigd op 10 november 2021.